Biała Piska – z dziejów protestantyzmu
W dobie ruchów osiedleńczych XV w. za czasów krzyżackich w 1481 r. wybudowano kościół w Białej Piskiej. W tym czasie duchowni otrzymywali 4 włóki ziemi oraz 44 korce zboża.
Zachowały się imiona niektórych księży z czasów przedreformacyjnych: Petrus, Nikolaus, Kasper, Paul.
Duchowni ewangeliccy rozpoczynają działalność w 1531 r. W roku następnym proboszcz Georg Landmesser zrezygnował ze stanowiska po otrzymaniu okólnika biskupiego potępiającego anabaptyzm.
Przed 1579 r. stworzono w Białej Piskiej drugą posadę dla duchownego. W czasie epidemii dżumy w roku 1710 zmarł wraz z małżonką miejscowy proboszcz Bernard Drygalski.
W połowie XVIII w. stary budynek kościelny z drewna i muru pruskiego został rozebrany. Na jego miejscu w latach 1756-1763 zbudowano nowy kościół z kamienia polnego i otynkowany.
W latach 1765-1773 proboszczem w Białej Piskiej był Johann Christoph Szurmiński.
Od 1800 r. zaczęto prowadzić księgi kościelne.
W roku 1890 parafia liczyła 6200 dusz. W liczbie tej było 4300 dusz narodowości polskiej i 1900 dusz narodowości niemieckiej.
Po II wojnie światowej z powodu małej liczby wiernych wyznania ewangelickiego budynek kościelny przejęli katolicy.
Księgi kościelne zaginęły. Nabożeństwa niedzielne i świąteczne odprawiali księża dojeżdżający z Pisza. Odbywały się one w budynku starego banku obok obecnej kaplicy.
Od kilkudziesięciu lat nabożeństwa odbywają się w parterowym budynku przy pl. Mickiewicza 24 przekazanym parafii przez PGKiM.
Przez cały okres powojenny zbór w Białej Piskiej należy do parafii w Piszu, a duchowni z Pisza sprawują tu wszelkie czynności duszpasterskie – taka sytuacja trwa nadal.
Do 2013 roku nabożęństwa odbywały się regularnie w kaplicy w Białej Piskiej w co drugą niedzielę. Ze względu na coraz mniejszą liczbę parafian w Białej Piskiej i okolicach od listopada 2013 r. parafianie z Białej Piskiej są dowożeni na nabożeństwa w Piszu. W kaplicy w Białęj Piskiej organizowane są nabożeństwa świąteczne (Wigilia, Wielki Piątek) oraz pogrzeby.
Od 01.grudnia 2014 r. budynek kaplicy w Białej Piskiej został przekazany w użytkowanie Ewangelickiemu Stowarzyszeniu Betel, które tworzy Powiatowy Środowiskowy Dom Samopomocy w Białej Piskiej. W 2014 roku przeprowadzono generalny remont budynku kaplicy i utworzono w nim sale terapeutyczne.
Od 01 marca 2015 roku rozpoczeły się zajęcia dzienne dla osób z chorobą Alzheimera i osób niepełnosprawnych. W sali spotkań nadal będzie mała kaplica dla okolicznych ewangelików. W Białej Piskiej nabożeństwa odbywają się w święta, zaś w każdą niedzielę organizowany jest transport na nabożeństwa w Piszu i w Ełku. Transport organizuje parafia.
A oto nazwiska duchownych ewangelickich służących parafii w Białej Piskiej do II Wojny Światowej:
- Georg Landmesser 1531 – ?
- Bernard Drygalski ? – 1710
- Johann Christoph Szurmiński 1765 – 1773
- Karl Rausch 1897-1916 – proboszcz
- Eduard Rudolf Paul 1894-1905 – wikariusz
- dr Johannes Brehm 1916-1926 – proboszcz
- dr Johannes Brehm 1905-1917 – wikariusz
- Ernst Link 1927-1929 – proboszcz
- Werner Lehmbruch 1921-1926 – wikariusz
- Karl Heinrich Heldt 1929-1945 – proboszcz
- Walter Horn 1926-1928 – wikariusz